ارزیابی منشاءیابی منابع تغذیه‌کننده‌ آب سفره زیرزمینی و تعیین دوره‌های تر و خشکسالی با ردیاب‌های پرتوزا (مطالعه موردی: دشت هشتگرد)

در این پژوهش با ارزیابی و تحلیل داده‌ها و اندازه‌گیری ردیاب‌های پرتوزا، منشاء منابع آب تغذیه کننده سفره‌های زیرزمینی در مناطق مختلف، تعیین سهم تغذیه‌ متمرکز و انتشاری، تفسیر نیمرخ پرتوزاهای پایدار آب در محیط غیراشباع به منظور تعیین دوره‌های تر و خشکسالی در دشت هشتگرد بررسی شد. نتایج بررسی نشان می‌دهد که به منظور بهره‌گیری مناسب از ردیاب‌های پرتوزای پایدار آب در منابع مختلف در آغاز بایستی ارتباط دو پرتوزا اکسیژن 18 و دوتریوم تحلیل شود. ارتباط بین این دو پرتوزا دارای همبستگی مناسب (9/0R2=) و شیب خط 76/7 بود که به تقریب همانند شیب خط GMWL که معادل 8 است، می‌باشد. بر پایه نتایج این پژوهش، رودخانه‌های منطقه به دو دسته تقسیم شدند. در نمونه‌های دسته اول به دلیل هرزآب کم و نفوذ مناسب به طورعمده از منابع آب‌های زیرقشری تغذیه شده‌اند. در نمونه‌های دسته دوم به دلیل نبود امکان نفوذ، رودخانه از آب جاری شده بر روی دامنه تغذیه می‌شود. منابع آب‌های زیرزمینی در دشت هشتگرد را می‌توان با توجه به تحلیل عامل های آماری به سه گروه تقسیم کرد. گروه اول، نمونه‌هایی که دارای میزان اکسیژن 18 و دوتریم همانند بارش که به طورعمده در غرب دشت هشتگرد (در حوالی شهر نظرآباد و شهر جدید هشتگرد) و شمال شرق دشت (برغان و کردان) بودند که نشان دهنده تغذیه از راه ورودی آّب زیرزمینی و انتشاری می‌باشد. گروه دوم نمونه‌هایی، که دارای میزان مبای از پرتوزاهای پایدار را داشتند. تغذیه آنها با ترکیبی مبا از آب‌های سطحی و زیرزمینی است. این نمونه‌ها در بخش شمال مرکزی و مرکز دشت هشتگرد قرار داشتند. گروه سوم، نمونه‌هایی که در بخش جنوب شرقی، جنوب غربی دشت هشتگرد قرار دارد که به طورعمده از راه آب‌های سطحی تغذیه می شوند. با توجه به گروه‌بندی‌های بالا مشخص می‌شود که تغذیه دشت هشتگرد دارای دو شکل عمده تغذیه متمرکز از راه آب‌های ورودی زیرزمینی و سطحی (بخش شرق و غرب دشت) و تغذیه انتشاری از راه بارش (بخش مرکز و جنوب دشت) بر روی سطح دشت می‌باشد. بنا به بررسی‌های آماری مشخص شد که 77 درصد تغذیه‌ی سفره‌های زیرزمینی از راه آب‌های ورودی متمرکز سطحی و زیرزمینی و 23 درصد تغذیه به وسیله‌ آب حاصل از بارش انجام می‌گیرد. در ارزیابی تغییر پرتوزاهای پایدار در نیمرخ‌های عمقی دشت هشتگرد دوره‌های خشک سالی در سنوات گذشته با افزایش پرتوزاها نمایان گشته است.